سال‌هاست که یک گزاره‌ی تقریباً مقدس در ادبیات اقتصادی تکرار می‌شود: «راه‌حل، خصوصی‌سازی است. دولت باید از اقتصاد شانه خالی کند و همه‌چیز را به بخش خصوصی بسپارد.» هر مشکلی، به پای «دولتی بودن» نوشته می‌شود و راه‌حل آن، واگذاری است.
اما آیا این تنها نسخه موفقیت در جهان است؟ آیا «خصوصی‌سازی» را با «رهاسازی» اشتباه نگرفته‌ایم؟
این یادداشت قصد دارد این «بت» فکری را به چالش بکشد. اما ما می‌خواهیم یک قدم فراتر برویم و «بت» دومی را هم بررسی کنیم: توهم کسب‌وکارهای خرد. آیا راه‌حل، صرفاً کوچک‌سازی و واگذاری به انبوهی از کسب‌وکارهای نوپا است که شاید نوآوری و کارآمدی لازم برای رقابت در صنایع سنگین را نداشته باشند؟
________________________________________
مدل اول: معجزه نروژ (مدل دولتِ ثروتمندِ کارآمد)
وقتی صحبت از رفاه اجتماعی و شفافیت می‌شود، نروژ تقریباً همیشه در صدر جداول جهانی است. اما تصویر رایج از یک اقتصاد ناکارآمد، در مورد نروژ کاملاً غلط است.
• واقعیت: دولت نروژ مالک بخش عظیمی از اقتصاد است. بزرگترین شرکت نفتی (Equinor)، بزرگترین بانک کشور (DNB) و بزرگترین شرکت مخابراتی (Telenor)، همگی تحت مالکیت عمده‌ی دولت هستند.
• راز موفقیت: راز نروژ در «مدیریت» است، نه «مالکیت». این شرکت‌های دولتی، دقیقاً به سبک رقابتی بخش خصوصی، با شفافیت مطلق و به دور از فساد سیستماتیک مدیریت می‌شوند.
• نکته کلیدی: دولت ثروت نفت را صرف بودجه جاری نمی‌کند؛ بلکه آن را مستقیماً وارد «صندوق ثروت ملی» برای نسل‌های آینده می‌کند. دولت نروژ یک «مالک ثروتمند و هوشمند» است.
________________________________________
مدل دوم: سنگاپور (مدل دولتِ مدیر و کارآفرین)
سنگاپور، یکی دیگر از معجزات اقتصادی قرن بیستم.
• واقعیت: برخلاف تصور، بسیاری از موفق‌ترین شرکت‌های جهانی سنگاپور، دولتی هستند (زیرمجموعه هلدینگ Temasek).
• راز موفقیت: دولت سنگاپور نقش یک «سرمایه‌گذار استراتژیک» و «کارآفرین» را بازی کرده است. دولت در اینجا نه یک «ناظر» منفعل، که یک «مدیر» فعال بوده و شرکت‌های دولتیِ رقابتی در سطح جهانی ساخته است.
________________________________________
کالبدشکافی چالش: مدیریت، مالکیت، یا مقیاس؟
تجربه‌های نروژ و سنگاپور به ما می‌گوید که مشکل اصلی اقتصاد شاید «مالکیت دولتی» نباشد. مشکل اصلی، «شیوه‌ی مدیریت» است.
• بحث کلیدی (توهم خصوصی‌سازی): چالش اصلی، نه «اندازه دولت»، بلکه «بهینه نبودن فرآیندهای مدیریتی» و «ضعف نهادهای قانون‌گذار (رگولاتور)» است.
• بحث کلیدی (توهم استارتاپی): در اینجا یک توهم دیگر نیز وجود دارد. گاهی تصور می‌شود راه‌حل، تجزیه‌ی ساختارهای بزرگ به انبوهی از استارتاپ‌ها و کسب‌وکارهای کوچک است. اما آیا این کسب‌وکارها، به تنهایی توان نوآوری واقعی و رقابت در صنایع سنگین (مانند فولاد) را دارند؟ یا صرفاً دچار «حباب استارتاپی» شده‌ایم که در آن، کارآمدی و نوآوری واقعی، فدای ایده‌ی «کوچک و چابک بودن» می‌شود؟
________________________________________
نتیجه‌گیری: دولت کارآمد یا بخش خصوصی کارآمد؟
رفاه، نه از «حذف دولت» و نه لزوماً از «انبوهی کسب‌وکار خرد»، بلکه از «مدیریت کارآمد» به دست می‌آید.
تجربه‌ی جهانی به ما نشان می‌دهد که دو مسیر موفق برای رسیدن به رفاه وجود دارد:
1. دولتِ مدیر (مدل نروژ/سنگاپور): دولتی که خودش مالکیت دارد، اما آنقدر شفاف، متخصص و کارآمد مدیریت می‌کند که در سطح جهانی رقابت می‌کند.
2. دولتِ ناظر (مدل آلمان/آمریکا): دولتی که مالکیت ندارد، اما آنقدر «قانون‌گذار و داور قدرتمندی» است که قوانین بازی را شفاف می‌چیند و اجازه‌ی رشد به «بخش خصوصی واقعی و کارآمد» (چه بزرگ و چه کوچک) را می‌دهد.
مدل شکست‌خورده، مدلی است که در آن نه مدیریت کارآمدی وجود دارد و نه نظارت قدرتمندی.
________________________________________
💬 حالا نوبت شماست: با توجه به ساختار و فرهنگ اقتصادی در بازار شما، نقش ایده‌آل دولت چیست؟
۱. داور و قانون‌گذار (فقط نظارت کند و قوانین شفاف بگذارد)؟
۲. بازیکن و مدیر (مانند نروژ، خودش شرکت‌داری کارآمد کند)؟
۳. مربی و حامی (به بخش خصوصی موجود کمک کند)؟
تجربه شما در بازار چه می‌گوید؟ منتظر تحلیل‌هایتان هستیم.
________________________________________
گنجینه آهن ایرانیان: اعتمادی فراتر از ساختارهای مالکیتی
ما در بازرگانی گنجینه آهن ایرانیان، فارغ از اینکه تولیدکننده فولاد، دولتی، خصوصی یا خصولتی باشد، یک اصل برایمان تغییرناپذیر است: «اعتبار» و «کیفیت». در بازاری که پر از عدم قطعیت‌های مدیریتی و ساختاری است، تخصص ما ارائه‌ی مشاوره‌ی شفاف و تأمین کالایی است که دقیقاً با گواهی فنی و استاندارد درخواستی شما مطابقت داشته باشد. ما شریک قابل اعتماد شما در تضمین کیفیت هستیم.
📞 برای مشاوره‌ای دقیق و خریدی مطمئن با ما تماس بگیرید: 09002990763 | 021-66675112
📧 ایمیل: ganginehiranian@gmail.com
#️⃣ #هشتگ‌ها: #بخش_خصوصی #خصوصی_سازی #رفاه_اجتماعی #مدل_نروژ #سنگاپور #دولت_کارآمد #استارتاپ #حباب_استارتاپی #نوآوری #گنجینه_آهن_ایرانیان #مدیریت_اقتصادی
دیدگاه خود را بنویسید