مقالات

بیست‌ودومین نمایشگاه بین‌المللی ایران متافو، امسال بیش از هر زمان دیگری، نه فقط یک ویترین تجاری، بلکه تالار گفتگوی استراتژیک و البته صریح برای آینده صنعت فولاد و معدن ایران بود. حضور گسترده شرکت‌های داخلی و خارجی، نشان از پویایی این صنعت داشت، اما ورای هیاهوی غرفه‌ها، پیام مهمی از سوی مدیران ارشد، سیاست‌گذاران و متخصصان مخابره شد: «صنعت فولاد ایران به بلوغ رسیده، ظرفیت‌های سنتی اشباع شده و زیر فشار ناترازی‌های متعدد، زمان تغییر ریل فرا رسیده است.»این گزارش تحلیلی، با استناد به مجموعه‌ای از گفتگوهای اختصاصی و رویدادهای کلیدی در حاشیه این نمایشگاه، به بررسی مهم‌ترین محورهای تحول و چالش‌های حیاتی زنجیره آهن و فولاد کشور می‌پردازد.

صنعت فولاد، ستون فقرات تمدن مدرن ماست. از اسکلت آسمان‌خراش‌هایی که در آن زندگی و کار می‌کنیم تا خودروهایی که می‌رانیم و ابزارهایی که با آن می‌سازیم، همگی به این فلز حیاتی وابسته‌اند. اما این ستون فقرات، یک راز تاریک و پرهزینه دارد.بر اساس گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی (IEA)، صنعت آهن و فولاد به تنهایی مسئول چیزی بین ۷ تا ۹ درصد از کل انتشار دی‌اکسید کربن ناشی از فعالیت‌های بشر در جهان است. این رقم تکان‌دهنده، فولاد را به یکی از آلاینده‌ترین صنایع کربنی در سیاره زمین تبدیل کرده است.

سال‌هاست که یک گزاره‌ی تقریباً مقدس در ادبیات اقتصادی تکرار می‌شود: «راه‌حل، خصوصی‌سازی است. دولت باید از اقتصاد شانه خالی کند و همه‌چیز را به بخش خصوصی بسپارد.» هر مشکلی، به پای «دولتی بودن» نوشته می‌شود و راه‌حل آن، واگذاری است.اما آیا این تنها نسخه موفقیت در جهان است؟ آیا «خصوصی‌سازی» را با «رهاسازی» اشتباه نگرفته‌ایم؟این یادداشت قصد دارد این «بت» فکری را به چالش بکشد. اما ما می‌خواهیم یک قدم فراتر برویم و «بت» دومی را هم بررسی کنیم: توهم کسب‌وکارهای خرد. آیا راه‌حل، صرفاً کوچک‌سازی و واگذاری به انبوهی از کسب‌وکارهای نوپا است که شاید نوآوری و کارآمدی لازم برای رقابت در صنایع سنگین را نداشته باشند؟

در گفتمان جهانی کسب‌وکار، تمرکز فزاینده‌ای بر درآمدهای مالیاتی وجود دارد. این رویکرد، که با هدف ایجاد بودجه‌های پایدار انجام می‌شود، یک سوال اساسی را برای فعالان اقتصادی مطرح می‌کند:آیا مسیری که دولت‌ها در پیش گرفته‌اند، همان راهی است که به رشد بخش خصوصی قدرتمند منجر شده است؟در این یادداشت، ما قصد نداریم صرفاً «نرخ» مالیات را مقایسه کنیم. ما به دنبال مقایسه‌ی «فلسفه» دریافت مالیات و نقش آن در اکوسیستم کسب‌وکار هستیم. آیا مالیات یک «ترمز» برای توقف فعالیت اقتصادی است یا یک «تسهیل‌گر» برای توسعه‌ی پایدار؟

در بازار آهن و فولاد، همه‌چیز بزرگ است؛ حجم معاملات، ارقام فاکتورها، و متاسفانه، ریسک‌ها. ما ساعت‌ها صرف تحلیل قیمت، بررسی کیفیت محصول و محاسبه‌ی وزن میلگرد می‌کنیم 2، اما اغلب از خطرناک‌ترین متغیر غافل می‌شویم: روانشناسی انسان.معاملات فولاد فقط تبادل کالا و پول نیست؛ تبادل اعتماد است. و دقیقاً روی همین بستر اعتماد است که «مهندسی اجتماعی» وارد بازی می‌شود. این مفهوم، نه یک اصطلاح فنی پیچیده، که مجموعه‌ای از تکنیک‌های روانشناسی برای فریب دادن شما و واداشتنتان به اقدامی است که نباید انجام دهید.بیایید صریح باشیم؛ بازار فولاد پر از داستان‌های تلخی است که با یک تلفن وسوسه‌انگیز یا یک ایمیل جعلی شروع شده‌اند.

دنیای تجارت در حال تغییر است. ما امروزه برای خرید بلیت هواپیما، رزرو هتل یا حتی سفارش کالاهای روزمره، به جای مراجعه حضوری یا تماس‌های تلفنی متعدد، به پلتفرم‌های آنلاین مراجعه می‌کنیم. این موج تحول دیجیتال، که بسیاری از صنایع را دگرگون کرده، اکنون با قدرت به سواحل یکی از سنتی‌ترین بازارهای ایران، یعنی بازار آهن و فولاد، رسیده است. ظهور وب‌سایت‌ها و اپلیکیشن‌هایی مانند «دریچه تجارت» که به دنبال ایجاد یک بازار آنلاین برای مقاطع فولادی هستند، این سوال اساسی را ایجاد می‌کند: آینده این صنعت به کدام سو می‌رود؟

وقتی برچسب «ساخت آلمان» را می‌بینیم، ناخودآگاه انتظار کیفیتی بی‌نقص، دوام بالا و مهندسی دقیق داریم. این اعتماد، چه در مورد یک خودروی لوکس، چه یک ابزار صنعتی، یک شبه به دست نیامده است.اما آیا می‌دانستید بخش بزرگی از این اعتبار متعلق به شرکتی است که نه تنها فولادهای پیشرفته، بلکه پیشرفته‌ترین زیردریایی‌های غیرهسته‌ای جهان و آسانسورهای بدون کابل را می‌سازد؟داستان امروز ما در مورد غول مهندسی آلمان، Thyssenkrupp (تیسن‌کروپ) است. شرکتی که صنایع حساس و پیشرفته (High-Tech) جهان، سرنوشت‌سازترین قطعات خود را با چشمان بسته به آن می‌سپارند.سوال اینجاست: این اعتبار مطلق از کجا می‌آید؟

صنعت فولاد، با کوره‌های عظیم و غول‌پیکر خود، همواره نماد قدرت صنعتی و سازندگی بوده است. اما این غول آهنین، یک پاشنه آشیل بزرگ دارد: ردپای کربنی سنگین. در دنیایی که «کربن‌زدایی» و «فولاد سبز» به کلیدواژه‌های بقا تبدیل شده‌اند، همه به دنبال یک راه‌حل انقلابی می‌گردند. اما اگر به شما بگوییم این راه‌حل شاید نه در دستان مهندسان متالورژی، که در ذهن یک شیمیدان برجسته به نام پروفسور عمر یاغی نهفته باشد، چه؟

در دنیای صنعت، داستان‌های موفقیت بسیاری وجود دارد، اما کمتر داستانی مانند معجزه‌ی «پوزکو» (POSCO) الهام‌بخش است. شرکتی که در سال ۱۹۶۸ در کشوری جنگ‌زده و فاقد هرگونه سابقه‌ی مدرن در فولادسازی متولد شد و تنها در چند دهه، به یکی از معتبرترین، نوآورترین و سودآورترین غول‌های فولاد جهان تبدیل گشت.این فقط داستان یک شرکت نیست؛ داستان اراده‌ی یک ملت است. اما سوال کلیدی اینجاست: پوزکو چگونه توانست همزمان با رشدی سرسام‌آور، اعتباری پولادین برای خود بسازد؟ در دنیایی که بسیاری از شرکت‌ها در مسیر رشد سریع، کیفیت و اعتماد را قربانی می‌کنند، پوزکو چه راه متفاوتی را انتخاب کرد؟

در دنیای کسب‌وکار امروز، همه ما با مفاهیمی مانند «سودآوری»، «سهم بازار» و «بهره‌وری» آشنا هستیم. اما در شرکت‌های پیشرو جهان، واژگان جدید و قدرتمندتری در حال شکل دادن به استراتژی‌های کلان هستند: مسئولیت‌پذیری، شفافیت و پایداری. این مفاهیم دیگر یک انتخاب اخلاقی لوکس نیستند، بلکه یک ضرورت استراتژیک برای بقا و رشد در قرن بیست و یکم هستند.